De afgelopen tijd is de Catalaanse vrijheidsstrijd een hot item in het nieuws. Het referendum onder de Catalanen heeft tot een duidelijke “ja” voor een vrij en onafhankelijk Catalonië geleid. Eerder leek het alsof de Catalaanse president Puigdemont koudwatervrees kreeg en de onafhankelijkheid niet zou worden uitgesproken. Uiteindelijk heeft de Catalaanse regering toch gehoor gegeven aan de stem van het volk en conform de uitslag van het referendum de onafhankelijkheid uitgeroepen. Vanuit Madrid is echter een hard tegengeluid hoorbaar. De Spaanse regering trekt de teugels strak en treft harde maatregelen. Het zogenaamde artikel 155 van de Spaanse grondwet wordt gebruikt om het zelfbeschikkingsrecht aan Catalonië te ontnemen. Vanuit Madrid zal Catalonië nu centraal geregeerd gaan worden. De Catalanen worden simpelweg gedwongen de Spaanse regering te gehoorzamen, ondanks dat zij middels het referendum te kennen hebben gegeven niks meer met Spanje van doen te willen hebben. Is dit harde ingrijpen van de Spaanse regering slechts een Spaans fenomeen of is het ook in andere Europese landen mogelijk dat dergelijke “Spaanse praktijken” plaatsvinden?
Catalonië is (nog steeds) een Spaanse regio met een sterke eigen identiteit. Het is een bloeiende regio en met een cultuur die afwijkt van de andere Spaanse regio’s. Het is een eigen volkje. Dit roept bij mij direct de vergelijking op met de Friezen in Nederland. Ook wij Friezen hebben een eigen cultuur en zelfs een eigen officiële taal. Stel dat ons provinciale bestuur op enig moment de onafhankelijkheid van Friesland uitroept, beschikt de Nederlandse overheid dan over dezelfde bevoegdheden als de Spaanse regering?
Het antwoord op deze vraag is te vinden in onze Grondwet en in de Provinciewet. Hierin is de verhouding tussen de centrale overheid in Den Haag en de decentrale overheden in de provincies geregeld. In artikel 132 van de grondwet is bepaald dat de centrale overheid een besluit van een provinciaal orgaan kan vernietigen, wanneer dit in strijd is met het recht of anderszins politiek onwenselijk is. Wanneer de communis opinio in Nederland meebrengt dat Friesland geen onafhankelijke staat behoort te zijn, zal het Friese provinciale bestuur op papier niet ver komen, wanneer zij de onafhankelijkheid uitroept. Een dergelijk besluit kan immers direct worden vernietigd door Den Haag.
Wanneer het Friese provinciale bestuur op een dergelijke wijze rebelleert tegen de centrale overheid, is er in de Provinciewet ook een mogelijkheid om het provinciale bestuur aan de kant te zetten. Artikel 121 van de Provinciewet bepaalt dat een minister de taken van de provincie kan waarnemen, wanneer het provinciale bestuur haar taken op grove wijze verwaarloost. Het uitroepen van “Magna Frisia” als onafhankelijke staat zal hoogst waarschijnlijk als zodanig gekwalificeerd worden door onze centrale overheid.
Wanneer wij dus kijken naar onze eigen grondwettelijke bepalingen, is de conclusie dat de hiervoor gestelde “Spaanse praktijken” hoogstwaarschijnlijk ook in Nederland plaats zouden vinden. In dat opzicht wijkt de Spaanse grondwet dus niet veel af van ons eigen grondwettelijke stelsel. Wanneer wij Friezen op enig moment dus de drang voelen om onafhankelijk te worden, zullen wij een overheid tegenover ons vinden die ons provinciale bestuur aan de kant zet. Het is echter de vraag of wij Friezen ons daardoor in dat hypothetische geval laten weerhouden. Uit de geschiedenis is vaak het tegendeel gebleken, hetgeen zelfs heeft geleid tot de Friese vrijheidskreet “leaver dea as slaef!”.
Tjerk Binnema is advocaat en bekijkt de wereld door een juridische bril.
Heeft u een juridische vraag of weet u een interessant onderwerp voor een column?
Neem dan contact met hem op:
Tel. 058 2030193
info@binnema-advocatuur.nl
James Wattstraat 4 B2 (8912 AR) Leeuwarden
Lees meer informatie op https://binnema-advocatuur.nl/contact-advocaat-leeuwarden/
